İzmir'in yerel pazarları
Yakınından geçtiğinizde uğramadan edemediğiniz pazarlar vardır. Bölgenin kültürünü, insan ilişkilerini, kısacası herşeyini anlatır size. Hele bir de o pazar tarihi bir bögede ise, görebileceğiniz şeyler bambaşka bir tat katar gezinize
Tarihin en eski dönemlerinden bu yana üreticilerle tüketicilerin buluşma noktası olan pazarlar, geleneksel alışverişin vazgeçilmez bir türü olmasının yanı sıra, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan da yadsınamaz bir öneme sahip. Bu pazarlarda satın aldığınız ürünlerin üreticisiyle birebir iletişim kurabilir, hatta kendisinden yemek tarifi alabilirsiniz; sokak aralarında gezerken yörenin kültürünü tanıma fırsatı bulur, halkıyla sohbet edersiniz. Kimi zaman bölgenin hikayesini dinlersiniz onlardan.
İzmirliler bu konuda oldukça şanslı; çünkü İzmir'de bulunan yerel pazarlar organik sebze ve meyvelerden yerel lezzetlerin binbir çeşidine, ünlü markaların tekstil ürülerinden ev hanımlarının el emeği göz nuru işlemelerine kadar çok sayıda ürünün bulunabileceği, köklü geçmişiyle birlikte her adımda bambaşka sürprizlere açılan rengârenk bir dünya sunar ziyaretçilerine.
İşte İzmir'in görmeniz gereken en önemli yerel pazarları...
Tire Salı Pazarı
Tükiye'nin en büyük açıkhava pazarlarından biri olan Tire Pazarı o kadar ünlü ki, İzmir, Selçuk ve Kuşadası’ndan pazara geziler düzenleniyor. Her salı sabahı belediye hoparlörlerinden okunanduayla açılan pazar, ilçenin dörtte üçünü kaplayan bir alana yayılıyor. Tire Pazarı, meyve ve sebzeden giysiye, ev gereçlerinden kozmetiğe kadar tüm ihtiyaçlarınızı karşılayabileceğiniz türden ürünler sunuyor. Özellikle Tire'nin bin bir çeşit otlarını tezgahlarda bulmak mümkün. Radika, kuşkonmaz, turp otu, şevketi bostan gibi Tire Ovası'nın verimli topraklarında yetişen ve mutfakların vazgeçilmezi olan ot çeşitleri kıyasıya bir rekabet içine girerken, pazarda alıcıyla buluşan taptaze sebze ve meyveler de renkli görüntüleriyle iştah açıyor.
Tirelilerin yanı sıra yurt içi ve yurt dışından gelen konukları da ağırlayan pazar, kaliteli ürünleri uygun fiyata almak isteyenlere her türlü fırsatı sunuyor. Her zevke ve keseye uygun giysi, ayakkabı ve çanta gibi ürünlerin sergilendiği pazar tezgahları mağazaları aratmıyor. Tireli kadınların hünerli ellerinden çıkan iğne oyası ve kanaviçe gibi ürünler de pazarın gözdeleri arasında.
Tire'de salı günleri hemen her sokak pazar tezgahlarına açılıyor olsa da, tezgahların arasına gizlenmiş sokak aralarında kentin tarihi dokusunu hissedebilir, pazarın kalabalığını ardınızda bırakarak tarihi yapıların güzelliği arasında kaybolabilirsiniz.
Kısacası Tire'de Salı Pazarı demek; ihtiyaçla zevkin, kültürle tarihin buluşma noktası demek. Rengarenk görüntüleriyle Tire Pazarı; gezmek ya da ihtiyaçlarını karşılamak isteyenlerin yanı sıra, ilçenin sahip olduğu değerleri keşfetmek isteyenler için de iyi bir rehber niteliğinde.
Ödemiş Pazarı
Ödemiş'te kurulan Cumartesi Pazarı tam 110 yıllık ve 650 üretici ve bin 200 esnafıyla bölgenin en büyük pazarlarından biri. Pazar 11 cadde, 14 sokak ve iki meydandan oluşan 38 bin metrekarelik bir alana yayılıyor ve yılın her cumartesi günü doğal, taze, ucuz çok sayıda ve çeşitli ürünü halka sunuyor.
Pazarın yüzde 80’ini Ödemişli pazarcılar oluşturuyor; geri kalanı ise Tire, Bayındır, Kiraz ve Torbalı gibi çevre ilçelerden geliyor.
Pazarda kadınların el işi ürünlerini sattıkları bölüm büyük ilgi çekiyor. Burada dantel, iğne oyası, mekik oyası ve kanaviçe gibi el işleri; çözme, germe, ibrişim olarak bilinen el dokuması bezler ve iç gömlekler satılıyor. Peynir Pazarı’nda ise kadınların keselerin içinde sattığı çökelek, tulum peyniri ve terayağına rağbet oldukça fazla. Pazara gelenler Ödemiş kebabını ve ince kıyılmış maydanoz ve peynirden yapılan Töngül pidesini yemeden oradan ayrılmıyor.
Foça Yeryüzü Pazarı
Dünya çapında 8 ülkede 28 üyesi bulunan Yeryüzü Pazarı (Earth Market) Ağı'nın Türkiye'deki tek üyesi olan Foça Yeryüzü Pazarı'nda, tezgahların başında gördüğünüz her pazarcı kendi ürettiği ürünleri satıyor. Üreticiler tezgahlarına özenle dizdikleri ürünlerin özelliklerini, pişirme yöntemlerini meraklılarına bıkmadan usanmadan, tek tek anlatıyor. Diyelim ki zeytinyağı alacaksınız, zeytinyağının hangi cins zeytinden üretildiğinden toplandıktan kaç saat sonra sıkılarak elde edildiğine kadar tüm detayları öğrenebiliyorsunuz. Bal satan üretici 'Çiçek Balı' deyip geçmiyor, hangi çiçekten üretildiğine kadar anlatıyor; yetmiyor tadım yaptırıyor. Hangisi hoşunuza giderse onu alıyorsunuz.
Yeryüzü pazarları (earth market), hızlı yaşam temposuna karşı bir duruş geliştirmek ve yok olmaya yüz tutmuş yerel yeme-içme alışkanlıklarını korumak amacıyla 1989 yılında İtalya'da başlatılan Slow Food hareketinin bir parçası. Şu an 8 ülkede faaliyet gösteren yeryüzü pazarları İtalya'da 20, Lübnan'da 2, Türkiye, ABD, Avusturya, Bulgaristan, İsrail ve Romanya'da birer olmak üzere toplam 28 üyesi bulunan bir organizasyon. Sağlıklı ve hakkaniyetli beslenme kurallarını hayata geçirmek için kurulan bu pazarlar, iyi, adil ve temiz üretim yapan yerli üreticilerin tüketicilerle buluşmasını sağlamasının yanı sıra yerel gıda kültürlerinin ve biyoçeşitliliğin korunması açısından da önemli bir görev üstleniyor.
Foça yeryüzü pazarında satış yapabilmek o kadar kolay değil. Üreticiler öncelikle uygun koşullara sahip olduklarını kanıtlamak zorunda. İlk şart, Slow Food'un “iyi, temiz ve adil” ilkelerine uygun olmak. Foça'dan 40 kilometreden fazla uzakta olmamak ve küçük ölçekli üretim yapmak da diğer koşullar. Ayrıca satıcıların pazarda bizzat bulunarak kendi ürettikleri ürünü satmaları, tüketiciye ürünler hakkında detaylı bilgi vermeleri isteniyor.
Seferihisar'ın Renkli Pazarı
Türkiye'nin ilk sakin (Cittaslow) kenti Seferihisar'da, Sığacık Mahallesi'nde kurulan Kaleiçi Organik Pazarı'nda yüzün üzerinde çiftçi ve iki yüz ev hanımı kendi ürettikleri ürünlerin satışını gerçekleştiriyor. Bir yanda sıcacık poğaçalar, kekler ve börekler, bir yanda mis kokulu mandalinalar ve hormonsuz domatesler gelenlerin iştahını kabartıyor.
Seferihisar Belediyesi'nin “Seferihisar'ın Renkli Pazarı” sloganıyla 2009 yılının Aralık ayında başlattığı Sığacık Kaleiçi Pazarı'na halden ürün girişine izin verilmiyor. Her pazar günü Sığacık Kaleiçi'nde kurulan pazaryeri, Cittaslow kriterleri arasında yer alan Yerel Üretici ve Ürünleri Destekleme maddesine de uyum teşkil ediyor.
Alaçatı Pazarı
Urla, Tire ve Milas başta olmak üzere çevre köylerden getirilen ürünlerin satışının yapıldığı Alaçatı Pazarı, 1994’ten beri her cumartesi kuruluyor. Yıllar içerisinde yöreye turizm hareketliği de kazandıran pazar, özellikle yaz aylarında çok sayıda kişiyi kendisine çekiyor. Pazarda doğal köy ürünleri, tekstil ürünleri, kumaş, perdelikler, ayakkabı ve plaj eşyaları satılıyor, ancak pazarın ucuz olduğu söylenemez.
Ekopazar İzmir
İzmir Büyükşehir Belediyesi, Karşıyaka Belediyesi, İzmir Tarım İl Müdürlüğü ve Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği (ETO) işbirliği ile 2010 yılında Bostanlı’da kurulan organik pazar, İzmir'in ilk ekolojik pazarı olma özelliğini taşıyor. Cuma günleri 09.00 – 19.00 saatleri arasında hizmet veren “Ekopazar İzmir”de ürünler organik ürün sertifikasına sahip olsa bile her biri pazar alanına alınmadan önce “karantina bölgesi”nde tekrar denetimden geçiriliyor. ETO tarafından oluşturulan komisyon burada ürünleri kontrol ediyor ve komisyon tarafından organik olmadığına karar verilen ürünler pazara alınmıyor.
Ürünler bez, kağıt ya da doğada yok olabilen ambalajlarda, hiçbir kimyasal etkiye maruz kalmamış sağlıklı tezgah örtüleri üzerinde tüketiciye sunuluyor. Kesinlikle naylon poşet kullanılmıyor. Tüm pazarcılar, Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlatılan şapka, önlük ve çantaları kullanıyor.
Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu tarafından yapılan denetimlerle Ekopazar İzmir, ürünleri gibi pazar alanıyla da organik belgesine sahip. Pazarda İzmirli organik tarım üreticilerinin yanı sıra, Türkiye'nin dört bir yanından gelen organik tarım üreticilerine de yer veriliyor. Sadece organik logosu olan ürünlerin yer aldığı pazarda, katkı maddesiz ürünler satılırken, organik üretim yapan üreticiler de ürünlerini sağlıklı bir ortamda tüketiciye sunma imkanı buluyor. “Ekopazar İzmir”, 12 bin metrekare kapalı alana sahip olan Bostanlı pazaryerinde, yaklaşık 4 bin metrekarelik bir alan üzerine kurulu.
Bostanlı Pazarı (BOSPA)
Ünlü markaların tekstil ürülerinden mutfak araç gereçlerine, ev eşyalarından sebze-meyve tezgahlarına, her kesime ve keseye hitap eden Bostanlı Pazarı (BOSPA), keyifli bir alışveriş için ilk adresler arasında.
Bir çarşamba günü, ününü duyup Karşıyaka dışından Bostanlı'ya gelenlerdenseniz, caddede belli bir noktaya doğru ilerleyen kalabalığı takip etmeniz yeterli. Zira Bostanlı Pazarı her hafta sadece il içinden değil, kiralanan otobüslerle çevre illerden gelen ziyaretçilere de ev sahipliği yapıyor. Pazara girdiğiniz andan itibaren tekstil ve gıda ürünlerinin her çeşidini bulabileceğiniz tezgahlar birbirleriyle yarışıyor. “Yok yok!” tanımı Bostanlı Pazarı için en uygun kelime.
Urla Organik Pazarı
İzmir Büyükşehir Belediyesi önderliğinde Urla Belediyesi ve Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği (ETO) işbirliği ile Urla eski tamirhane binasında açılan organik pazar “Ekopazar Urla”, çarşamba günleri 09.00 – 19.00 saatleri arasında kuruluyor. Kimyasal işlemden geçmemiş ahşap tezgâhlarda satılan organik ürünler, tüketicilere bez, kağıt ambalajlar ya da dönüşümlü poşetlerde sunuluyor.
Balçova Organik Pazarı
İzmir Büyükşehir Belediyesi önderliğinde Balçova Belediyesi ve Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği (ETO) işbirliğiyle Balçova Kızılkanat Parkı yanında kurulan 'Ekopazar Balçova', cumartesi günleri 09.00 – 19.00 saatleri arasında kuruluyor.
