Bir sanat vahası MÜZİKSEV
İzmir'in fark yaratan kültür ve sanat merkezlerinden biri olan MÜZİKSEV, değerli saz koleksiyonu, ses arşivi ve günden güne zenginleşmekte olan nota kütüphanesiyle müziğin evrensel dilini yansıtıyor.
Hazırlayan: Zehra Sirel EKŞİ
Fotoğraflar: MÜZİKSEV Arşivi - Onur Acımaz
O, Alsancak’ın en güzel köşklerinden biriydi. 1850’li yıllarda Alsancak Garı’nı yapmak için gelen ve Hollandalı olduğu söylenen mühendis ve ailesi için konut olarak yapılmıştı. Hakkında fazla bir bilgi yok ne yazık ki. Gar tamamlandıktan sonra Levanten bir doktora satıldığı, onun da yeni bir bölüm ekleyerek binayı büyüttüğü söylenir. Yardımsever bir doktor olan sahibi, köşkün havuzlu büyük bahçesinde düzenlediği konserlerle de tanınırmış. Belki sahibi doktor olduğu için bir dönem doğum kliniği olarak kullanıldığı da biliniyor. 70’li yılların ortalarında İş ve İşçi Bulma Kurumu binası idi. Önünde çalışmak için Almanya’ya gitmek isteyenlerin uzun kuyruklarını hatırlarım. Ardından Sağırlar İş Okulu oldu. Bu dönemde büyük bahçesindeki havuz kaldırıldı, işitme engelli çocukların oyuncak yaptığı barakalar ve bir de derme çatma bir yemekhane eklendi. Ardından uzun yıllar kaderine terk edildi. Ta ki dönemin Valisi Kemal Nehrozoğlu’nun dikkatini çekene kadar.
Amasya Valiliği sırasında Yeşilırmak Kıyısındaki tarihi köşkleri yıkılmaktan kurtarıp hayata döndüren Kemal Nehrozoğlu İzmir’in en güzel binalarından biri olan harap durumdaki Alsancak Köşkü’nü restore edip kullanması için İzmir Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı’na teklif etti. 2003 yılının Ekim ayında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş-Kur Genel Müdürlüğü, restore edilmesi koşulu ile Köşk’ün intifa hakkını İKSEV’e verdi. Dönemin Valisi Yusuf Ziya Göksu restorasyon için gerekli kaynağın sağlanmasına önayak oldu. Restorasyon, sağlanan bu kaynakla Konak Belediyesi’nce yapıldı ve 2007’de teslim edildi. Ardından İKSEV, MÜZİKSEV’i hayata geçirebilmek için çalışmalarına başladı. İzmir Kalkınma Ajansı’ndan sağlanan kaynakla MÜZİKSEV 25 Mayıs 2011’de açıldı.
MÜZİKSEV’in ilk hazinesi değerli kültür ve sanat insanı Güner Özkan’ın bağışladığı enstrüman koleksiyonudur. Koleksiyon, Orta Asya Türk Dünyası ve Anadolu’da kullanılmış ve halen kullanılan üç yüz çalgıdan oluşmaktadır. Bunların büyük bir çoğunluğu yüz yılı aşkın yaştadır. Koleksiyonun en eski çalgısı yaklaşık yüz altmış yıllık bir Afgan Rübabıdır. Kemik, abanoz ve sedef işçiliği ile göz kamaştıran çalgı, dev bir dut ağacından oyularak çıkarılmıştır. Burguları dışında sonradan takılmış ahşap parçası bulunmamaktadır. Ses tablası oğlak derisinden yapılmış çalgının yan tarafında kenarları abanoz ve kemikle süslenmiş bir ayna ve yapımcısının imzası bulunmaktadır.
Büyük bir bölümünü Güner Özkan Koleksiyonunun oluşturduğu enstrüman sergisinin yanı sıra MÜZİKSEV halen kapsamlı bir ses arşivi oluşturma çabasını sürdürmektedir. Dünyanın sayılı ses arşivlerinden İtalya’da bulunan Siena Ses Arşivi’nin kurucusu ve yöneticisi Francesco Martinelli yönetiminde çalışmaları sürdürülen ses arşivinin temellerini, İzmir’in değerli hemşehrisi merhum Celasun Muşkara’nın vasiyeti üzerine ailesi tarafından İKSEV’e bağışlanan zengin kayıt koleksiyonu oluşturmaktadır. Açıldığından bu yana İzmirliler ellerindeki kayıt ve enstrümanları MÜZİKSEV’e bağışlamaktadır.
MÜZİKSEV açılışa hazırlanırken başta Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Çalgı Yapım Bölümü öğretim elemanı Veyis Yeğin olmak üzere, konunun uzmanlarından pek çok gönüllü destek almıştır. Öğrencileri ile birlikte çalgıların bakımlarını yapan Yeğin vitrinlerin yerleştirilmesi ile de bizzat uğraşmıştır.
MÜZİKSEV, gerek sergilemesi gerekse konsepti ile bir ilktir. Fransız Mimar Didier Laroche’un çizdiği özel aydınlatmalı vitrinler sergilenen çalgıların dört bir yandan incelenebilmesine olanak yaratmaktadır. Alt katta üç büyük galeride üst katta ise yedi özel vitrinde sergilenen çalgıların sesleri i-podlarla dinlenebilmektedir. Özellikli çalgıların nasıl çalındığını merak edenler telefonlarının QR kodu uygulaması ile en iyi icracılarından çalınma tekniklerini izleyebilmektedir. Bu uygulama öğrencilere tabletler yoluyla gösterilebilmektedir.
MÜZİKSEV, pek çok ilginç enstrümanı ziyaretçilerine sunmaktadır. Örneğin Anadolu’da ve Orta Asya Türk Dünyasında kullanılan pek çok nefesli çalgıyı yakından görmek, kartalın kanat kemiğinden yapılmış çığırtmadan, saz sırnaya, dilli ve dilsiz kavallardan savatlı gümüş işli cura zurnaya kadar pek çok nefesli çalgı ilgiyle izlenmektedir. Aslında bir Kızılderili çalgısı olarak bilinen ancak geniş bir coğrafyada kullanılan demir kopuz ceviz oymalı kutusu içinde ilgiyle izlenmektedir.
Açıldığından bu yana yerli ve yabancı pek çok konuk ağırlayan MÜZİKSEV, özellikle ilköğretim çağındaki çocuklar için ilgi odağıdır. Müze gezisinin ardından kendileri için ayrılan oyun atölyesine çıkan çocuklar burada çeşitli çalgıları deneyimleyebilmektedir. Kendileri için hazırlanan küçük resitallerle de sergilenen çalgıları daha yakından tanımalarına fırsat verilmektedir.
MÜZİKSEV’i benzerlerinden farklı kılan bir özelliği de içinde bir lutiye atölyesinin bulunmasıdır. Sergilenen çalgıların bakımlarının yapıldığı bu atölye, açıldığından bu yana MÜZİKSEV’e gönüllü destek veren Lutiye Ozan Özdemir’in yönetimindedir. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel sanatlar Fakültesi Müzikoloji Bölümü son sınıf öğrencisi olan Özdemir, küçük yaşlarından bu yana özel merakı çalgı yapımı üzerine uzmanlaşmış ve özellikle Santur yapımında isim yapmıştır. Özdemir ve halen MÜZİKSEV'in danışmanlığını yürüten Güner Özkan, Türk dünyasının unutulmaya yüz tutan çalgılarına bu atölyede yeniden can vermektedir.
Sağır Çocuklar İş Okulu iken derme çatma bir yemekhane olan bölüm bugün 198 kişilik butik bir salon olarak hizmet vermektedir. Son teknoloji ürünü ses ve ışık sistemi ile bu salonda müzede sergilenen çalgıları tanıtan konserlerin yanı sıra genç sanatçılar ve öğrenciler halka açık konserler vermektedir.
Devamlı Sergi salonunda İKSEV’in en önemli etkinliği Uluslararası İzmir Festivali’nin 30 yılından fotoğraflar yer almakta ve Festivallerde sahnelenen operaların giysileri ve dekor parçaları sergilenmektedir.
Alsancak’ın kalabalığı ve karmaşası içinde güzel ve geniş bahçesi ile MÜZİKSEV bir sanat vahası işlevi görmektedir ve kentin fark yaratan kültür ve sanat merkezlerinden biridir. MÜZİKSEV bayram ve resmi tatil günleri haricinde her gün 10.00 - 12.00, 13.00- 17.00 saatleri arasında gezilebilmektedir. Rehberli turlar için bir gün önceden (232) 463 03 00 numaralı telefondan veya Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. adresinden randevu almak gerekmektedir.
