UMART Mimarlık’tan tarihi bir dokunuş daha

Gerçekleştirdiği restorasyon çalışmaları ile İzmir’in tarihi yapılarına yeniden hayat veren UMART Mimarlık, Cumhuriyet Bulvarı’ndaki Eski Tekel Başmüdürlük binasını yeniden kente kazandırıyor

Fevzi Paşa Bulvarındaki tarihi Garanti Bankası binasını, kent kültüründe önemli bir yeri olan Basmane’deki Agios Voukolos Kilisesi’ni, İzmir’in en göz alıcı camilerinden olan Salepçioğlu Camii’yi ve daha pek çok tarihi yapıyı yeniden ayağa kaldıran Umart Mimarlık, son olarak Cumhuriyet Bulvarı’ndaki Eski Tekel Başmüdürlük binasını kente kazandırıyor.

Konak İlçesinde Akdeniz Caddesi ve Cumhuriyet Bulvarı kesişiminde yer alan Eski Tekel Başmüdürlük Binası, Sanat Tarihi açısından; neo-klasik üslup, milli mimari, milli mimari rönesansı olarak da adlandırılan “Birinci Ulusal Mimarlık Akımı” üslubunda inşa edilmiş erken Cumhuriyet dönemi yapıları arasında yer alıyor. 1922’deki İzmir yangınının ardından harap olan yapı, yaklaşık üç yüz hektarlık bir alan içerisinde, yeni imar planı çerçevesinde inşa edilen ilk binalardan biri. İnşa tarihine dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, 1926-1933 yılları arasında bir tarihte yapıldığı biliniyor. Yapı, betonarme olarak inşa edilmiş ve iki ana caddeye cephe vermekle birlikte benzer üsluptaki diğer yapılarda da görülebildiği gibi, köşe birleşiminde pah (eğik olarak kesilmiş kenar, şataf) yaparak bir başka cephe oluşturuyor. Zemin ve üzerinde üç kattan oluşan yapı, cephelerinde bulunan kemerli pencereleri ve çini panolarıyla dikkat çekiyor.

İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun arşivinde bulunan ve zaman içerisinde pek çok değişiklik geçirdiği görülen yapının restorasyon uygulamasında, yapı elemanlarının özgün durumlarına ve özgün malzemelerine sadık kalınarak, geleneksel yöntemlerle, gerekli değişikliklerin yapılarak günümüz koşullarına uygun fonksiyonel hale getirilmesi amaçlanmış.

Dönem içerisinde birçok değişikliğe maruz kalan, hem plan hem de cephe düzeninde müdahaleler gören yapının restorasyonu, kapsamlı bir çalışma sonucunda tamamlanmış bulunuyor. Restorasyon sürecinde yapının geçirdiği tüm evreler detaylı bir şekilde ele alınarak, özellikle cephe düzeninde özgün yapısına dönülmüş. Bu süreçte öncelikle, zaman içerisinde statik açıdan sorun teşkil eden yapının dış duvarlarının güçlendirilmesi sağlanmış. Daha sonra ise dış cephede her dönem üst üste yapılmış niteliksiz sıvalar temizlenerek özgün sıva dokusuna ulaşılmış. Özellikle döneminin niteliklerini yansıtan pencere ve kapılarda özgün dokunun korunmasına, çini panoların konservasyonun yapılmasına önem verilmiş. Tüm kapı ve pencere doğramalarının detaylı incelenerek bakım ve onarımının yapılması, onarılamayacak durumda olanlarının ise özgün detayına uygun olarak 1. sınıf ahşap malzeme ile yapılması sağlanmış.

Güncel işlevinin otel olması planlanan yapının zemin katında karşılama, restoran ve mutfak birimleri, diğer katlarında ise otel odaları yer alacak. Otel sirkülasyonu için, yerinde özgün kullanılan ana merdivene ek olarak bir asansör kullanılmış. Oda bölücüleri çok fazla müdahale geçiren yapının plan şeması, otel odalarının yerleştirilmesinde esnek bir kullanım imkânı sağlamış. Odaların bölünmesi gerçekleştirilirken, hafif strüktürel malzeme kullanılarak, ileride sökülmesi durumunda yapıya minimum etki etmesi sağlanmış.

Mütevazı bir devlet yapısı

UMART Mimarlık’ın titiz çalışmaları sonucu kente yeniden kazandırılan Eski Tekel Başmüdürlük Binası, Cumhuriyetin yapılanma sürecine ait mütevazı kamu binalarından biri. Benzer yapılara Ankara ve İstanbul’da da rastlamak mümkün. Aynı dönemde inşa edilen bu yapılar, mimari karakteristik açıdan, plan ve şema olarak birbirine benziyor.

Tekel Başmüdürlük Binası olarak inşa dilen yapının zemin katı, ilk yıllarda depolama alanı olarak kullanılmış. 1950 – 1970 yılları arasında zemin kat satış mağazası olarak işlev görmüş. Bir dönem tekrar depolama alanı olarak kullanılmış ve bazı kapılar pencereye dönüştürülerek girişlerin yönleri değiştirilmiş. Tarihi yapı, artık orijinal haline dönmüş bir şekilde yeni işlevi ile İzmir’e hizmet vermeye hazırlanıyor.

Tarihi eserlere yeniden can veriyorlar

İnşaat Mühendisi Mahir Kaplan ve Mimar Burcu Kaplan çiftinin kurmuş olduğu UMART Mimarlık, gerçekleştirdiği restorasyon çalışmaları ile tarihi eserlere yeniden can veriyor.

Agios Voukolos Kilisesi, Çeşme Haralambos Kilisesi, Salepçioğlu Camii, Alaçatı Yel Değirmenleri, Garanti Bankası gibi pek çok önemli yapının restorasyonunu gerçekleştiren çift, bu çalışmaları ile birçok çevreden takdir topluyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin verdiği Tarihe Saygı Ödüllerine de layık görülen UMART Mimarlık, özgün mimarisi ile dikkat çeken Mardin’de, Avrupa Birliği’nin koordine ettiği; Mardin 1. Etap Sokak Sağlıklaştırma ve Yenileme Uygulama çalışmalarında da yer alıyor.

Projelerini, tecrübeli ve uzman bir kadro ile yürüttüklerini ifade eden Mahir Kaplan, temel hedeflerinin korumacılık ilkesiyle daha uzun yıllar kültür varlıklarının korunmasına yönelik hizmet vermek olduğunu söylüyor.