Fıstık çamı ormanı
500'den fazla ailenin yaylacılık geleneğini sürdürdüğü Kozak Yaylası'nda beş milyon adet fıstık çamı orman denizi oluşturmuş.
Yazı : IŞIK TEOMAN Gezgin / Traveller
Fotoğraflar : Işık Teoman – Aykut Fırat – Bergama Belediyesi
Hafta sonu İzmir ve çevresinde günü birlik keyifli bir pazar tatili geçirilebilecek pek çok yer var. Genellikle hava sıcaklığı kış boyunca ılıman seyrettiği için, bu geziler ailece çoluk çocuk rahatlıkla yapılabilir. Bizim tercihimiz bu hafta sonu Bergama'nın Kozak Yaylası oldu. İzmir'e 100 kilometre uzaklıktaki Bergama'ya ulaşana kadar insan zamanın nasıl geçtiğini anlamıyor.
Karşıyaka'dan çıktıktan sonra Menemen'e varmadan önce Eski Foça girişindeki salaş kahvede nefis bir kahvaltı ettik. Aliağa'yı geçtikten sonra Şakran ve köylerine girdik. Bu köylerde hala eski evler ayakta kalabilmiş. Körfeze bakan doyumsuz manzarası, günün her saati esen rüzgarı, sessiz sakin köy meydanı haftanın yorgunluğunu silip süpürüyor.
Ağaçlara tırmanmak ustalık işi
Bergama'da alışveriş yaptık. Bergama'nın tarihi mekanları oldukça çok. Ancak bu kez Kozak Yaylası'nı aldık güzergahımıza. Bergama kent merkezinden dolaşarak yol ayrımından Kozak Yaylası'na ulaşılıyor. Yaklaşık 20 kilometrelik bu güzergah gerçek bir fıstık çamı ormanı.
Türkiye'de eşi ve benzeri yok. Bu şahıs ormanlarında yetişen fıstık çamları babadan oğla geçerek günümüze kadar gelmiş, her biri asırlık ağaç olmuş. Tabii ki bu ağaçlara tırmanmak ve fıstık kozalaklarını koparmak büyük ustalık istiyor. Ama artık, ağaçlara tırmanmak, Kozak Yaylası'ndakiler için sıradan işler.
Kozak Yaylası'nda, 5 milyon adet fıstık çamının varlığını öğreniyoruz. 500'den fazla aile geçimini, ayrıca yaylacılık geleneğini sürdürüyor. Kozak Yaylası deniz seviyesinden 500, bazı yerlerde de 1000 metre yüksekliğe kadar ulaşıyor. Bu gezimizde yeni bir şey daha öğrendik. Kozak'ın kendi adıyla anılan üzümü de bu çevrede çok biliniyor ve meşhurmuş. Mevsim nedeniyle tadına bakma şansımız olmadı.
15 köy yol boyunca sıralanmış
Bergama'dan başlayan yolculuk boyunca; Yukarıbey Nahiyesi (Bergama) Kozak diye biliniyor ve Kozak bölgenin en büyük yerleşim alanlarından biri. Sırasıyla; Yukarıbey, Karaveliler, Kıranlı, Çamavlu, Güneşli (Tekke), Göbeller, Terzihaliller, Kaplan, Hacıhamzalar, Aşağıcuma, Aşağıbey, Hisarköy, Ayvatlar, Yukarıcuma, Demircidere ve Okçular köylerinden birçoğuna girip çıktık. Köy kahvelerinde oturduk, çaylarımızı yudumladık ve yorgunluk attık. Genelde yörede yaşayan vatandaşlar bu köylerin tümüne Kozak Köyleri adını vermiş. Dağlık ve ormanlık bir alanda kurulduğu için de bölgenin adı Kozak Yaylası olmuş.
Kozak taşı da ünlü
Yol boyunca kozak taşını işleyen tesislere rastladık. Yani Kozak Yaylası sadece fıstık çamıyla ünlü değil. Kozak taşı da bu bölgenin geçim kaynakları arasında yer alıyor. Özellikle belediyeler bu taşları kendi kent merkezlerine döşemek için aylar öncesinden sıraya giriyormuş.
Yukarıbey’de verdiğimiz mola sırasında kahvede sohbete katılan köylüler bize 15 köyde halı dokumacılığının da yapıldığını anlattılar. Ancak ekonomik nedenlerde köy sayısı günümüzde yediye düşmüş. Sadece, Karaveliler, Kıranlı, Çamavlu, Güneşli (Tekke), Terzihaliller, Yukarıcuma ve Hacıhamzalar köylerinde halı dokuma işi sürdürülüyormuş.
Kozak Yaylası'ndan dönüşü farklı yerler görmek amacıyla geri dönmeden Çanakkale yoluna kadar sürdürdük. Ayvalık Çarşısı, oradan Dikili'ye geçtik. Havanın da güzel olmasından yararlanıp sahilde bir kafeteryaya oturup çaylarımızı yudumladık.
Dönüşte Çanakkale yolu yerine Çandarlı yolunu tercih ettik. Yaklaşık 20 kilometrelik bu güzergah da kırmızı kiremit kaplı köy evleriyle dolu ve tam bir köy yolu. Çandarlı sahilinde de birer sıcak çay içip İzmir'e dönüş yaptık.
Ne yapılır?
Kozak köylerinde kahvehane, berber, bakkal, düğün salonu, umumi tuvalet, banyo ve çocuk parkı gibi sosyal tesisler bulunuyor. Her köye uğrayıp keyifli zaman geçirebilirsiniz. Nebiler Köyü’ndeki şelaleyi görebilirsiniz. Küçük bir kaplıcası da var. Ayvatlar'da henüz kazı çalışmaları başlamamış bir antik kent bulunuyor. Göbeller'de kamp alanları ve yürüyüş parkurları var. Kuş gözlemciliği yapmaya da elverişli. Demircidere'de Türkmen geleneklerini gözlemleyebilirsiniz. Aşağıbey'de tarihi Roma hamamı bulunuyor. Yöresel peynirler, çamfıstığı ve üzümlerin tadına bakın mutlaka. Köylerde bulursanız keşkek ve sura yemeğinin tadına da doyamayacaksınız.
Nasıl gidilir?
Bergama ile Ayvalık'ın arasında yer alan Kozak Yaylası’na her iki ilçeden de minibüslerle gidebilirsiniz. Kozak Yaylası'na üç yoldan gidebiliyorsunuz. Bunlardan en çok bilineni İzmir-Bergama'nın içinden geçen yol. Bergama'nın çıkışından Kozak Yaylası 20 kilometre uzaklıkta. Yol ayrımına kadar çoğunluğu rampa olan ancak düzgün bir yola çıkıyor. Bergama tarafından gidildiğinde yaklaşık 16 km sonra bir yol ayrımı geliyor. Bu ayrımdan sağ yöne doğru ilerlendiğinde Kozak Yukarıbey'e ulaşılıyor. Yukarıbey'in içinden Kozak köylerine giden yollar mevcuttur. Dikili'nin Kabakum Mevkii'nin yakınlarındaki ikinci yolla ulaşmak için ise Nebiler Köyü'nün tabelasını gördükten sonra sağa, dağa doğru sapmak gerekiyor. Ayvalık tarafından gelinmek istenirse İzmir - Çanakkale yolu üzerinde bulunan Kozak tabelasını takip ederek 20 km sonra yol ayrımından sola dönüldüğünde Kozak Okçular Köyüne ulaşılır. Okçular Köyü’nden bütün kozak köylerine giden yollar mevcuttur.
