Mimar Kemalettin
Ulusal Mimarlık Akımı’nın usta ismi Mimar Kemalettin’in İzmir’de inşa ettiği herhangi bir yapısı yok ama adını taşıyan Moda Merkezi’nin her köşesi, kıvrımı onun izlerini taşıyor
Yazı: Cihat Kemal Pehlivanoğlu / Mimar
Gezindiğim sokaklar sanki bir film stüdyosunu anımsatıyor. “Ulusal Mimarlık Dönemi” çizgileri onunla zihnimde adresini buluyor. Adını andığım, eski adıyla Mimar Kemalettin Çarşısı, yeni ismiyle “Mimar Kemalettin Moda Merkezi”…
Kültürel mirasın geçmişten bugünlere taşıdığı mesajların, dikkate alındığı ve yarınlara giden yolculuğumuzda sürdürülebilir çevre olarak anılabilir. Bir anı çerçevesinde bir dönemin yaşanacak olan o tarihi belgelerin, anıtların kültür ve tarihi miras özelliklerini, yapı, malzeme ve hafıza stoku olarak da ele alınması için gerekli onarım ve sağlıklaştırmaların yaptırılması, Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemi kentsel mekan duygusunun hafızamıza yerleştirilmesi için o büyük adımlar atılmıştır.
Ben doğmadan çakılmış iskelesi buraların…
Şimdilerde Mimar Kemalettin Kentsel Sit Alanı olarak tanımlanan ve Akdeniz Mahallesi’ni de kapsayan alanda toplam 88 adet tescilli yapı yer almaktadır. Bunlardan 60 tescilli yapı Mimar Kemalettin Kentsel Sit alanı içerisindedir.
Alanda Kardıçalı Han, Kadıoğlu Han ve Çukur Han tescillidir. Bölgede Osmanlı Dönemi kentsel mekan kurgusu, yaya yolları ve meydanlardan ve ticaret yapılarından oluşan bir düzen hakimdir.
Kültürel mirasın geçmişten bugünlere taşıdığı mesajların, dikkate alındığı ve yarınlara giden yolculuğumuzda sürdürülebilir çevre olarak anılabilir. Bir anı çerçevesinde bir dönemin yaşanacak olan o tarihi belgelerin, anıtların kültür ve tarihi miras özelliklerini, yapı, malzeme ve hafıza stoku olarak da ele alınması için gerekli onarım ve sağlıklaştırmaların yaptırılması, Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemi kentsel mekan duygusunun hafızamıza yerleştirilmesi için o büyük adımlar atılmıştır.
İzmir’in yazgısından bağımsız değildir yine de Mimar Kemalettin’in yazgısı. İstanbul-Girit-Berlin kucak açmış ona. İlk tasarılarından biri İstanbul Rumelihisarı sırtlarındaki Galip Bey köşküdür. Bunu çoğu ahşap olan diğer köşk ve konutlar izler. Yaptığı başarılı çalışmalar dikkat çekince 25 yaşındayken padişah buyruğu ile devlet tarafından Berlin’e gönderilir ve burada dört yıl kalır…
Kemalettin Bey, 1909 yılında ülkedeki vakıf yapılarının onarımıyla görevli olarak kurulan yeni bir müdürlüğün başına getirilir. Buraya bağlı olan büroda yapılan çalışmalar hem mimar Kemalettin’in değindiğim Ulusal Mimarlık Akımı düşüncesindeki çizgisini geliştirir hem de bu anlayışı tüm ülkede uygulayacak olan sayısız mimar ve mühendisin yetişmesine vesile olur.
Kendisinden beklenildiği gibi, Mimar Kemalettin Kudüs’teki “Mescid-i Aksa”nın tamiri işini üzerine alır ve bunu büyük bir ehliyetle başarır. Başarısı, yalnız Osmanlı ülkesinde değil, bütün dünyada yankılar yapar. İngiltere, Kemalettin Bey’i, Kraliyet Mimarlık Enstitüsü’ne üye olarak kabul eder.
Son devrin bütün büyük eserleri onun eliyle ortaya konmuştur.
1908’te ilan edilen 2. Meşrutiyet mimarlık alanında da bugün Birinci Ulusal Mimarlık akımının doğmasına sebep gösterilir. Bu akımın öncülüğündeki mimarlar, geçmişin mimarlık öğelerini, Selçuklu ve Osmanlı’da sıkça kullanılmış ve denenmiş kemerleri örneğin, cephe düzenlemelerinde sıkça çalışmışlardır. Yapıların giriş kısımlarına ayrı bir önem verilmiş, mermer sütunlar, çini panolar, madeni bezemelerle yüceltilmiştir.
O dönemin simgelerinden ve en çok konuşulan ismi, caddeye adını veren Mimar Kemalettin büyüğümüzdür. Eserleri İzmir dışında olmakla birlikte, bugün İzmir’de Gazi Bulvarı, Mimar Kemalettin Caddesi ve Fevzipaşa Bulvarı arasında kalan bölgede Ulusal Mimarlık Akımlarının güçlü izlerini bulmaktayız… Kardıçalı Han, Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın önemli isimlerinden Mehmet Fessi tarafından inşa edilmiş ve 1928 yılında tamamlanmıştır.
Mimar Kemalettin ve çevresinin Osmanlı Dönemi’nde ticaret ağının bir parçası olduğu ve İzmir’in merkezinde “bağımsız bir ticaret bölgesi” olarak şekillendiği bilinmektedir. İşte bu bağımsızlık düşüncesi bugün atılan onca başarının kaynağını oluşturur. Sayıları binden fazla tekstil ve imalatçı firması, yine sayıları 120’yi geçen ülkelere yaptıkları üstün ihracatın başarılı ismidir; Mimar Kemalettin Moda Merkezi!
Bölgede tarihi dokunun algılanabilirliği arttırılmış ve öngörülen turizm-kültürticaret merkezi uyumu sağlanmış ve bu mekânlar yaya ağırlıklı ulaşım sistemiyle de bütünleştirilmiştir. Moda dünyasına yapılan açılım geçmişin mirasıyla iç içe sunulmaktadır.
Dinlenme noktası meydanları, yaya aksı ve İzmir’de modanın merkezi olan Mimar Kemalettin Caddesi, zaman içerisinde etkinliklerini ve vizyonunu arttırmıştır.
Bünyesinde barındırdığı Kardıçalı Han içerisinde 1900’lerden kalma “Sigler” marka ahşap tarihi asansör yeniden faaliyete geçebilmek için herkesin katkısını beklemektedir.
Kardıçalı Han ve içerisindeki ahşap tarihi asansör, Asansör Kulemiz gibi destinasyonda bir kalıcı iz bırakmayı hak etmektedir.
Sahil bandından bizi içeri alan, geçmişle günümüzün tasarımlarını bir araya getiren, ender bulunacak Moda Merkezi tüm kullanıcılarının gönlünde taht kurmayı başarmıştır.
Mimar Kemalettin Moda Merkezi, modanın mimari mirasıdır. İmbat’ın esintisiyle!..
