Can Yücel’in vasiyeti Seferihisar’da gerçek oldu
Seferihisar Belediyesi, 2011 yılında başlattığı 'Tohum Takas Şenliği' ve şair Can Yücel'in adını verdiği Tohum Merkezi ile yerel tohumların takas yoluyla yeşertilmesini ve korunmasını sağlıyor.
Geleneksel tarımın en önemli kaynaklarından biri olan yerel tohumlar ve bu tohumların takas mekanizması, dünyanın birçok yerinde yüzyıllardır çiftçiler arasında, sosyal ve çevresel önemli ekonomik çıktılar arasında yer alıyor. Yerel tohumun korunması, sağlıklı ve verimli tohumların seçilerek ürüne dönüşümü ve daha iyi şartlarda gelecek nesillere aktarılması, biyoçeşitlilik kadar sağlığın ve yerel kültürlerin korunması açısından da büyük önem taşıyor.
Tarihte tarımın ilk olarak yapılmaya başlandığı, buğdayın insan eliyle ilk kez üretildiği Anadolu toprakları ise bu anlamda tam bir tohum cenneti. Fakat Avrupa Birliği’ne uyum yasaları çerçevesinde 2006’da çıkarılan ‘Tohumculuk Kanunu’ ile yerel tohumların köylülere satışı yasaklandı. Ülkemizde tohum satışı sadece özel şirketlerin elinde bulunuyor. Bu durum hem yerli tohumların yok olmasına hem de genetiği ile oynanmış ithal tohumlar ile sağlıksız beslenmeye yol açıyor. Çeşitlilik azalırken, doğal ürünler de yok oluyor ve tohumlarımızla birlikte kültürümüz ve geleneklerimiz de kayboluyor.
Ülkemizde yerel tohumların satışı yasak, ancak tohum takasına izin veriliyor. 2011 yılında 'Yerel Tohumlar Mirasımızdır' sloganıyla yola çıkan Seferihisar Belediyesi, satışı yasak olan yerel ürünlerin tohum takasının gerçekleştirildiği bir etkinlik düzenleyerek binlerce yıllık Anadolu kültürünü ve tohumlarını yaşatmak için somut bir adım attı. Yerli üreticilere açık olarak düzenlenen 'Yarımada Tohum Takas Şenliği' ile binlerce köylü 220 çeşit tohumun takasını özgürce gerçekleştirdi. Belediye görevlileri köyleri tek tek dolaşarak ninelerin sandıklarında sakladığı tohumları topladı, bunlar tasnif edildi ve kurulan serada 84 çeşit tohum çimlendirildi. Bu tohumlar 21 bin fideye dönüştü ve bütün köylerde ekildi. Bu köylerden en büyüğü olan 400 haneli Orhanlı, organik üretimde Türkiye'nin bir numarası haline geldi. Köyün, tüzel kişiliğine ait zeytinyağı ve mandalina reçeli fabrikası bile bulunuyor. Aynı yıl Seferihisar Can Yücel Tohum Merkezi kuruldu ve takas şenliği sırasında biriken tohum mirası, bu Tohum Merkezi'ne taşındı.
Türkiye’nin dört bir yanına dağıtılıyor
Türk edebiyatının usta şairi Can Yücel'in vasiyetlerinden biri de bir tohum bankasının kurulmasıydı. Türkiye’de tohumların korunduğu ve gelecek nesillere aktarılabileceği bir tohum bankası kurulmasını çok isteyen şairin bu isteği, ölümünden 12 yıl sonra Türkiye’nin ilk yavaş kenti Seferihisar'da hayata geçirildi.
Can Yücel Tohum Merkezi'nde çok sayıda tohum bulunuyor. Özel, kapalı bir alanda muhafaza edilen tohumların bulunduğu Yerli Tohum Bankası'nda yer alan birçok tohum çeşidi özel cam kavanozlarda saklanıyor, çoğaltılıyor ve buradan Türkiye’nin dört bir yanına dağıtılıyor.
Dünya tohum ticaret piyasasının yüzde 57’si sadece 10 şirketin elinde bulunuyor. Bu 10 şirket aynı zamanda kimyasal üreticisi ve bunların büyük bölümü kanser ilacı üretiyor. Bu şirketler önce tohumu veriyor ve daha sonra bu tohumların büyümesi için ilaç temin ediyor. Bu ilaçlar da zamanla kansere neden oluyor!
Halbuki yapılan araştırmalar gösteriyor ki, yerel tohumlar binlerce yıldır yetiştirildikleri bölgeye uyum sağladıkları için ilaçsız ve kimyasal gübresiz de yetiştirilebiliyor.
Hindistan’da ve dünyada tohumculuk konusundaki çabaları ile tanınan Dr.Vandana Shiva’nın kaleme aldığı “Tohum Özgürlüğü Deklarasyonu”nun birkaç maddesi ise şöyle:
-Tohum yaşamın kaynağıdır, yaşamın kendini doğal dürtüsel olarak ifade etmesidir, kendi kendisini yenilemesidir, sonsuza kadar özgürlük içinde kendini çoğaltmasıdır.
-Tohum biyokültürel çeşitliliğin şekillenmesidir. Tohum milyonlarca yıllık biyolojik ve kültürel evrimin geçmişini ve ayrıca gelecekte oluşacak yüzyılların potansiyel evrimini içinde barındırır.
-Tohum özgürlüğü her çiftçi ve gıda üreticisinin doğal hakkıdır. Çiftçilerin tohumu saklaması, takas etmeleri, geliştirmesi, yetiştirmesi, tohumu satma hakları Tohum Özgürlüğünün atardamarıdır.
-Tohum gıda zincirinde ilk bağlantı olduğundan Tohum Özgürlüğü Gıda Özgürlüğünün temelidir.
