Bergama UNESCO yolunda ilerliyor

Sahip olduğu doğal, kültürel ve turistik değerleriyle evrensel ve yerel kültürlerin buluşma noktası olan Bergama, UNESCO Dünya Mirası Listesi adaylığının sonuçlanacağı 2014 Haziran’ını iple çekiyor.  

Türkiye’nin sahip olduğu en önemli kültür hazinelerinden biri olan Bergama, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girme yolunda emin adımlarla ilerliyor. Dünyanın ilk ve en önemli sağlık merkezlerinden Asklepion’u, İncil’de adı geçen yedi kiliseden biri olan Kızıl Avlu’su, bölgedeki medeniyetlerin izlerini yansıtan müzesi, Selçuklu ve Osmanlılardan kalan yapıları, gelenek ve görenekleriyle, evrensel ve yerel kültürleri buluşturan Bergama, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nin kültürel miras kategorisinde aradığı kriterlerden 5’ine birden sahip. Söz konusu listeye aday gösterilen onlarca değer arasında bu özellikleriyle öne çıkan Bergama, kararın verileceği 2014 Haziran’ını iple çekiyor.

İlçenin 2010 yılında başlayan UNESCO maratonuna Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç önderlik ediyor. UNESCO’nun istediği evrensel değerler açısından Bergama’nın eksiği değil fazlası olduğunu vurgulayan Başkan Gönenç, “Başvuru dosyamızı hazırlarken bir anlamda işimiz kolaydı, ama bir o kadar da zordu. Çünkü, Bergama’da o dosyaya girecek, önerilecek o kadar çok alan var ki; bunların hepsinin anlatılması, bilimsel verilerin, haritaların derlenip toparlanması çok kolay değildi. Neyse ki biz bunları tamamladık ve 2011 Nisan ayında tentatif listeye girdik. 2013 Ocak ayında kalıcı adaylık için dosyamızı önce Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, bakanlık aracılığıyla da UNESCO Paris merkezine ilettik. Dosyamız ilk olumlu incelemeden geçip alt komisyona indi. Eylül ayında da ICOMOS uzmanları gelip hazırladığımız dosya ile ilgili alanda incelemeler yapacak. Her şey olumlu giderse de 2014’ün Haziran ayında da bu süreç sonuçlanacak” diyor.

Gerçekleşirse ilçe bir rekora imza atacak

2014 yılında yapılacak oylamada Bergama’nın listeye alınması halinde hazırlanma süresi bakımından bir rekora imza atacaklarını ifade eden Başkan Gönenç, bu konuda çok istekli olmaları ve profesyonel bir ekiple çalışmalarının önlerini açtığını dile getiriyor. Başkan Gönenç, bu noktada belediye bünyesinde oluşturdukları “UNESCO Dünya Mirası ve Alan Yönetimi Birimi”nin önemine değiniyor.

Aday olmak ve listeye girmek kadar o listede kalıcı olmayı hedeflediklerini belirten Başkan Gönenç, bu anlamda yürüttükleri çalışmaları şöyle özetliyor:

“Bergama Belediyesi bünyesinde Edirne Selimiye Camisi’nin dünya mirası olması sürecinde çalışmış bir kamu yönetimi uzmanı, iki arkeolog, bir sanat tarihçisi ile bir mimardan oluşan bir ekibimiz var. Bu kişilerin hepsi Bergama Belediyesi’nin kurumsal çatısı altında çalışıyor. Dolayısıyla süreklilik arz edecek bir birim. Bu ekip öncelikle UNESCO Dünya Mirası kriterlerinin oluşturulması, bunların bir rapora dönüştürülmesi ve UNESCO’nun istemiş olduğu kapsamlı dosyanın hazırlanması konusunda çalıştı. Eşgüdüm ve danışma kurulu toplantılarını da bu birim organize ediyor. Bunların yanı sıra, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ortak çalışma, bakanlık ile ilişkiler ve Bergama’daki vatandaşların bu konuda bilinçlendirilmesi anlamında da bir takım çalışmalar yürütüyoruz. Bu anlamda yaptığımız en önemli çalışmalardan biri okullarda yürütüldü. Bergama’daki bütün liselerde öğrencilere bu süreci anlattık. Onun dışında da halka yönelik bilgilendirme toplantılarımız devam ediyor. Özellikle Eylül ayından sonra bu toplantılar artarak devam edecek. Bergama’nın niye UNESCO Dünya Mirası olduğunu, bu listeye girdikten sonra nelerin değişeceğini iyi anlatmalısınız ki o insanlar da bunu benimsesinler.” 

UNESCO Bergama’nın önünü açacak

Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç ilçenin geleceğinin turizm ile şekilleneceğine inanıyor. Bu noktada UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olmanın ilçenin önünü açacağını ifade eden Gönenç, bu sürecin turizm ile ilgili çalışmalara disiplin getireceğini de sözlerine ekliyor.

Başkan Gönenç, “Asıl amacımız ilçemizin kültür ve turizm değerlerini korumak, kollamak ve gelecek nesillere aktarabilmek. UNESCO öncelikle bunu sağlıyor. Siz bunu yaptığınızda o kentte doğabilecek turizm hareketini de ciddi ve disiplinli bir şekilde yönetmenin de altyapısını hazırlamış oluyorsunuz. UNESCO ile birlikte biz turistlerin gezi güzergahlarını, bir takım seyir noktalarını, otoparkları, ören yerleri giriş çıkışlarını düzenleyeceğiz. Orta vadede bunların hepsi elden geçecek. Koruma Amaçlı İmar Planı kapsamında olan bir takım kamulaştırmalar, restorasyonlar, rekreasyon alanları da yavaş yavaş gündeme alınacak. Son 5-6 yıldır Bergama’da çok önemli restorasyon çalışmaları da yapıldı. Onlarca sivil mimarlık örneği ki bunların içerisinde eski hamamlar, okullar, sinagog, eski konutlar evler var. Bunların sayısı giderek artmaya başladı. Tabii ki bunların hepsinin bir anda ve kısa sürede olmasını beklemek olmaz. İlçemizde bir turizm hareketi başladıktan sonra çok sayıda özel girişimcinin da Bergama’ya yatırım yapmak isteyeceğini biliyoruz. Ve 5-6 yıl içinde Bergama’nın çok daha farklı bir noktaya geleceğine inanıyoruz” diyor.

 Turist sayısında artış bekleniyor

Bergama’ya yılda 450-500 bin civarında turist geldiğini ancak bunun tamamına yakınının günübirlik ziyaretler olduğunu dile getiren Başkan Gönenç, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olunduktan sonra ilçeye gelen turist sayısında artış ve turist profilinde değişim beklediklerini ifade ediyor. Bergama’nın kimlikli bir kent olduğuna dikkat çeken Gönenç, şunları söylüyor: “UNESCO ile birlikte yeni bir turist profili ile tanışacağımızı düşünüyoruz ve yalnızca ören yerlerini değil yaşam kültürünü, gelenekleri, görenekleri, düğün adetlerinden tutun da yeme-içme kültürüne kadar birçok şeyi merak edecek bir turist profili ile tanışacağımızı umut ediyoruz. Bu yanında konaklamayı da getirecek. Şu anda toplam yatak sayımız 800, ama bunun ancak 300’ü turizme hizmet verebilecek nitelikte. 500 bin yabancı turistin gelişinden bahsediyoruz. Turizmdeki yatak sayımızı 1000’lere ulaştırabilirsek konaklama konusunda sorunumuzu önemli ölçüde çözmüş olacağız. Şimdiden Bergama’da butik oteller, pansiyonlar yapılıyor. Bu yıl içerisinde hizmete giren 4 yıldızlı otel ile birlikte nitelikli yatak sayısında da bir artış yaşanacak. Önümüzdeki yıl yapımına başlanacak İZBAN’ın Bergama’ya kadar uzatılması çalışmaları, ulaşım alanında da yeni bir alternatif yaratacak.”

“Bergama ile EXPO daha sık anılmalı”

Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç, ilçenin sağlık açısından sahip olduğu değerlere dikkat çekerek 2020 EXPO’suna “Daha iyi bir dünya için yeni yollar / Herkes için sağlık” temasıyla aday olan İzmir’in tanıtımında Bergama’ya daha fazla vurgu yapılması gerektiğini ifade ediyor.

Başkan Gönenç, “Bergama EXPO 2020 adaylık sürecinde oldukça önemli. Ana tema sağlık olunca, Bergama bu anlamda iki önemli değere sahip; Asklepion ve Galenos. Asklepion dünyadaki en önemli antik dönem sağlık merkezlerinden biri ve Kos’takine göre çok daha iyi korunmuş. UNESCO’ya sunduğumuz korunması gereken alanlardan bir tanesi de Asklepion. Galenos ise, Hipokrat’tan sonra antik dönemin en önemli tıp bilgini ve eczacılığın kurucusu. Bu nedenle EXPO sürecinde Bergama’ya daha fazla vurgu yapılması gerekir. Ama geride bıraktığımız süreçte ne yazık ki bunun tam anlamıyla yapıldığını düşünmüyorum. Bunların yanı sıra yaklaşık iki ay önce Ege Üniversitesi ile birlikte gerçekleştirdiğimiz ve dünyanın en önemli tıp tarihi uzmanlarını ağırladığımız toplantı da EXPO sürecine katkı sağlayacak nitelikteydi. Ancak bu yöndeki çabalarımıza rağmen istediğimiz ilgiyi göremedik. Biz Bergama ile EXPO’nun daha sık anılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu hem İzmir’in EXPO sürecine hem de Bergama’nın UNESCO sürecine katkı sağlayarak bir anlamda bir güçbirliği oluşturabilir” diyor.

 

UNESCO Dünya Mirası Listesi Kriterler

Dünya Miras Listesi'nde yer alma ölçütleri düzenli olarak güncelleniyor ancak listede yer alan her varlığın aşağıdaki ölçütlerden en az birine uyması ve özgün olması bekleniyor. Bergama bu ölçütlerden beş tanesine uyuyor:

• Yaratıcı insan dehasının ürünü olması,
• Belli bir zaman diliminde veya kültürel mekânda, mimarinin veya teknolojinin, anıtsal sanatların gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasında, insani değerler arasındaki önemli etkileşimi göstermesi,
• Kültürel bir gelenek veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığını yapması,
• İnsanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması,
• İstisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebi eserlerle doğrudan veya maddeten bağlantılı olması.

Bergama’nın ilkleri

• İlk parşömen (deriden kağıt yapımı)
• İlk Asya Kütüphanesi
• İlk büyük hastane (Asklepion)
• İlk telkinle tedavi (Psikoterapi)
• İlk doğal tedavi (Müzik,tiyatro, spor, günes, su ve çamur ile)
• İlk farmakoloji (Bitkisel ilaçlar)
• İlk afyon maddeli ilaç
• İlk kent hijyeni (sağlık altyapısı)
• İlk tıp-eczacılık simgesi (Yılan)
• İlk mühendislik, “u” borusu yöntemi ile trigonometri
• İlk kent imar yasasr
• İlk kent çarşı-pazar yasası
• İlk komün devleti
• İlk grev ve toplu sözleşme, M.Ö. 248’de ücretli askerlere I.Eumenes hakkını verdi.
• İlk dört tiyatrolu kent
• İlk ve en dik tiyatrolu kent
• İlk meslek sendikaları ve sendika konfederasyonu
• İlk üç dereceli öğretim (ilk, orta, lise)
• İlk ve en büyük sunak
• İlk kazı müzesi (Arkeoloji deposu ve sonra müze)
• İlk ahşap sahneli tiyatro
• İlk Hrıstiyan kilisesi (Yedi kiliseden biri)
• İlk batı Türkçesi grameri (Bergamalı Kadri Efendi’nin Müyesseretü'l-Ulum adli yapıtı)
• İlk işgali kıran kent (15 Haziran 1919)
• İlk festival yapan şehir (Kermes-1937)
•