Taş üstünde açan çiçekler

Yüzyıllardır kağıt ya da kumaş üzerinde şekillenen ebru sanatı, İzmirli kadın girişimci sayesinde doğal taş ve mermer üzerinde de yaşam buluyor. Doğal taşın suyla dansı sonucu her biri eşsiz yeni ürünler ortaya çıkıyor.

CEYDA ADAR

Ebru sanatı yüzyıllardır süregelen bir Türk geleneğidir. Osmanlı’dan günümüze değin hiç eskimeyen yerini koruyan ebru, ince ince işlenir suya. Usta parmakların dokunuşuyla hayat bulan figürler kağıt ve kumaşlarda bir bir yerlerini alır. Ebrunun birbirine benzerlik gösterse de her biri eşsiz olan örnekleri, Gazeteci Saadet Erciyas’ın girişimciliğinde doğal taş ve mermerle buluşuyor şimdilerde. Çıkardığı bir dergi sayesinde tanıştığı mermer sektörü ve ebru sanatını bir araya getirme düşüncesiyle doğan proje, markalaşma sürecinin ardından alınan tescil ile hızla büyüyen bir ivme kazanmış. Tüm bu gelişmelerden duyduğu heyecan ses tonundan da hissedilen Erciyas, küçük bir fikir olarak başlayan serüvenin geldiği noktadan oldukça memnun.

Ebrunun Türklere özgü bir süsleme sanatı olduğunu söyleyen Erciyas, bu sanatın özellikle Osmanlı Dönemi’nde çok kullanıldığını ve toprak boyalarla uygulanan ebrunun nadide eserlerin değerini artıran bir süsleme sanatı olduğunu dile getiriyor. Yıllar boyunca ağırlıklı olarak kağıda ve kumaşa uygulanan ebruya farklı bir çalışma ile bambaşka bir boyut kazandıran Saadet Erciyas, projenin doğuşunu şöyle anlatıyor:

“Ben aslında gazeteciyim. Mermer sektörüyle ilgili bir derginin editörlüğünü üstlenmiştim. Haberleri yaparken mermer sektörüyle tanıştım ve sorunlarıyla yakından ilgilenme olanağı buldum. Bu haberleri hazırlarken Verona’da düzenlenen dünyanın en büyük mermer fuarını izleme fırsatı yakaladım. Bu fuarda doğal taşımıza ne kadar ilgi gösterildiğini bir kere daha görme şansım oldu. Bizim blok olarak yurtdışına giden taşlarımız, katma değeri yüksek, işlenmiş ürünler olarak Türkiye’ye giriyor. Taşa katma değer katacak ne yapabiliriz diye düşündüm. Bu arada mermer dergisine, ebru sanatıyla ilgili bir haber yapmıştım. Çünkü ebru sanatı yurtdışında mermer kağıdı (marbling paper) olarak biliniyor. Oradan bir fikir gelişti bende. Ebru sanatıyla uzun zamandır ilgilenen yakınlarım vardı. Acaba ebruyu taşa ve mermere uygulayabilir miyiz, diye düşündüm. Hakikaten de birbiriyle çok güzel kaynaştı mermerle ebru. Muhtemelen sanatçılar bunu denemiştir. Bizim burada farklılığımız, taşa katma değer katan kültür ürünü oluşturmak oldu ebru sanatıyla. Yani kendi doğal taşımıza bir değer kattık. Yeni bir ürün ortaya çıkardık. İşin güzelliği de bunu yaparken kadın sanatçılarla çalışmak. Çünkü ebru, kadın sanatçıların teknesinde çok güzel çiçek açıyor.”

Ebru taşa ve mermere taşınıyor

Kadınların ev atölyelerinde yaptıkları çalışmaların kültür ürünü olarak sunumunu yapıyor Saadet Erciyas. Tablo ve plaketlere dönüştürdükleri ürünler, geleneksel Türk motifleriyle beğeniye sunuluyor. Ebru tekniğinin aynen uygulandığı çalışmalardaki tek fark, ortaya çıkan ürünün kağıt ve kumaş yerine taş ve mermere taşınıyor olması:

“Aynı ebru gibi teknede yapılıyor. Ebruda kullanılan ana malzeme kitre denilen özel bir su. Geven bitkisinin kurutulmuş özsuyu olan kitrenin suda eritilmesi ile yapışkan bir malzeme elde ediliyor. Bir gün dinlendikten sonra tekneye dökülüyor ve toprak boyalarla bu çalışma yapılıyor. Teknede klasik ebru tekniği uygulanarak yani kağıda alacakmış gibi çalışıyorlar. Tabii taşa almak, kağıda ya da kumaşa almaktan biraz daha zahmetli. Çünkü taşa uygulamanın bazı zorlukları var. Taş ağır bir malzeme. Her taş kabul etmiyor. Biz bu çalışmada Afyon mermerini, Denizli travertenini, Antalya’nın limra taşını kullandık özellikle. Daha emici taşlar. Boyaların kıvamları biraz daha ayarlandı, sonuçta ortaya böyle bir ürün çıktı.”

Saadet Erciyas, ürünler ortaya çıktıktan sonra hazırladıkları çalışmaları da Kültür Bakanlığı’nda Güzel Sanatlar Eseri olarak kayıt ve tescilini yaptırmış. Her ürünün arkasına da “Made in Türkiye” etiketini koymuş. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) kadın girişimcilere fuar desteğinden de yararlanan Erciyas, ürünlerini Estetik Ebru ve Estetik Marbeling isimleriyle hem İngilizce hem Türkçe olarak markalaştırmış.

İnternetten satış

Erciyas’ın girişimiyle kültür ürünü olarak gittikçe daha çok ilgi gören ürünler, şimdilik sadece internetteki sitelerinden satışa sunuluyor. Kadınlardan oluşan 5 kişilik ekibin ev atölyelerinde üretilen bu eşsiz ürünler ile başlayan projeye, Ege Bölgesi Sanayi Odası, İzmir Ticaret Borsası, Konak Belediyesi, Ege İhracatçı Birlikleri de desteklerini esirgememiş. Bunun hem taşın hem de kadın emeğinin değerlenmesi açısından önemli bir destek olduğunu dile getiren Erciyas, “Bu kurumlar gelen yabancı konuklarına kültür ürünü olarak bizim çalışmalarımızı hediye ediyorlar. İlk başta hedeflerimizden biri ihracattı. Bu uzun vadeli bir hedef ama biz daha şimdiden yabancı konuklara verilen taşlar aracılığıyla dolaylı bir ihracat gerçekleştirdik herhalde.” diyor.

İnternetten sitesinden sipariş yöntemiyle çalışılsa da Saadet Erciyas’ın ilk hedefi, ürünlerin satışının gerçekleşeceği bir showroom açmak. Uluslararası mermer ve turizm fuarlarında bu ürünlerinin oldukça ilgi gördüğünü belirtiyor. Ürünlerin gördüğü ilgiden memnuniyetini dile getiren Saadet Erciyas, ebru sanatını farklı bir boyutta dünyaya tanıtmanın da gururunu yaşıyor.

(http://www.estetikebru.com)

Her ebru tektir

Gerek icrası esnasında kullanılan malzemeler, gerek yapılış biçimi ve gerekse geleneksel yönü ile diğer görsel sanatlardan birçok farklılıkları olan bir sanat dalıdır. Ebru; akışkanlığı kitre gibi kıvam artırıcı maddeler ile katılaştırılmış suyun üzerine serpilen, suda erimeyen boyaların meydana getirdiği desene, hiç müdahale edilmeden veya “biz” adı verilen aletler yardımı ile su yüzeyindeki boya damlalarına şekiller verilerek elde edilen desenin kâğıt üzerine aktarılması sonucu meydana gelen sanattır. Ebru sanatını diğer sanatlardan ayıran özelliklerin en önemlilerinden birisi de yapılan hiçbir ebrunun aynısının tekrar yapılamamasıdır.