Bu pazar başka pazar: Foça Yeryüzü Pazarı

Foça yerel pazarı, dünya çapında 8 ülkede 28 üyesi bulunan yeryüzü pazarı (earth market) ağının Türkiye’deki tek üyesi.

Yazı ve fotoğraflar: Derya Şahin

Bu pazarda satılan hiçbir ürün halden alınmıyor; tezgahların başında gördüğünüz her pazarcı kendi ürettiği ürünü satıyor çünkü. Her biri sattığı ürünün profesörü adeta. Tezgahlarına özenle dizdikleri ürünlerin özelliklerini, pişirme yöntemlerini meraklılarına bıkmadan usanmadan, tek tek anlatıyorlar. Diyelim ki zeytinyağı alacaksınız, hangi cins zeytinden, toplandıktan kaç saat sonra sıkılarak elde edildiğine kadar tüm detayları öğrenebiliyorsunuz. Ya da son zamanlarda hakkında şaibeler dolaşan bal mı almak istiyorsunuz. Çiçek balı deyip geçmiyor üretici, hangi çiçekten üretildiğine kadar anlatıyor. Yetmiyor tadım yaptırıyor. Hangisi hoşunuza giderse onu alıyorsunuz. “Eee iyi de anlattıklarına nasıl güvenelim, kimse kendi ürününü kötülemez” diye düşünebilirsiniz. Ama içiniz rahat olsun. Çünkü bu pazar merkezi İtalya’da bulunan Slow Food’dan onaylı. Foça’nın yerel pazarından bahsediyoruz; nam-ı değer Foça Yeryüzü Pazarı’ndan.

“Yeryüzü pazarı” deyimini ilk kez duymuş olabilirsiniz. Çünkü Türkiye’nin temelleri 2005 yılında İtalya’da atılan bu organizasyon ile tanışıklığı oldukça yeni. Geçtiğimiz yıl gruba dahil olan Foça yerel pazarı, bu ağdaki tek temsilcimiz.

Yeryüzü pazarları (earth markets), hızlı yaşam temposuna karşı bir duruş geliştirmek ve yok olmaya yüz tutmuş yerel yeme- içme alışkanlıklarını korumak amacıyla 1989 yılında İtalya’da başlatılan Slow Food hareketinin bir parçası. Şu an 8 ülkede faaliyet gösteren yeryüzü pazarları İtalya'da 20, Lübnan'da 2, Türkiye, ABD, Avusturya, Bulgaristan, İsrail ve Romanya'da birer olmak üzere toplam 28 üyesi bulunan bir organizasyon.

Sağlıklı ve hakkaniyetli beslenme kurallarını hayata geçirmek için kurulan bu pazarlar, iyi, adil ve temiz üretim yapan yerli üreticilerin tüketicilerle buluşmasını sağlamasının yanı sıra yerel gıda kültürlerinin ve biyoçeşitliliğin korunması açısından da önemli bir görev üstleniyor.

Yerel pazardan yeryüzü pazarına

Foça Yeryüzü Pazarı, Slow Food Zeytindalı Birliği’nin çabalarıyla kurulmuş. Slow Food, Foça lideri Gül Girişmen yerel üreticilerle tüketicileri bir araya getirme hedefiyle çıktıkları bu yolda Foça’yı ve Türkiye’yi uluslararası alanda tanıtma aşamasına ulaştıklarını söylüyor gururla. Foça'dan önce yeryüzü pazarı ilan edilmiş kasabaların, gastronomik turların gezi alanları arasında sayıldığına da dikkat çekiyor.

Girişmen, yerel pazardan yeryüzü pazarına uzanan öykülerini şöyle anlatıyor: “Bilindiği üzere Foça ve çevresinin otları meşhur. Biz de ondan yola çıktık, otları topladık ve iki stantla işe başladık. Zamanla ilgi duyanların sayısı arttı. Kimi geldi yumurta koydu, kimi ekşi maya ekmeği. Derken biz yöreye has ürünleri bir araya getiren bir pazar haline geldik. Foça’ya 40 kilometre öteden ürün kabul etmedik. Ayrıca burada sürdürülebilir tarımı uyguladık, yani sebze ve meyveleri mevsiminde tüketiciye sunduk. Zeytinlerimizi doğru sıkımhanelerde 24-48 saat içerisinde sıktırarak kaliteli zeytinyağı elde ettik. Plastik yerine cam şişeleri, naylon poşet yerine bez ve geri dönüşümlü torbaları kullandık. Her etkinliğimizi pazarda yaptık; anneler gününü, babalar gününü pazarda kutladık. Ve tüm bu faaliyetlerimizi rapor halinde merkezi İtalya’da bulunan Slow Food hareketine sunduk. Onlar da bizim yerel pazarımızı yeryüzü pazarı ağına dahil ederek, tescil ettiler. Slow Food hareketinin 2 numaralı ismi ve Biyolojik Çeşitlilik Vakfı Başkanı Piero Sardo ile Slow Food yönetiminden Michele Rumiz, Foça'ya gelerek bize destek verdiler.”

40 kilometre sınırı

Foça Yeryüzü Pazarı’nda satış yapabilmek o kadar kolay değil. Öyle ki üreticiler öncelikle uygun koşullara sahip olduklarını kanıtlamak zorunda. İlk şart, Slow Food’un “iyi, temiz ve adil” ilkelerine uygun olmak. Foça’dan 40 kilometreden fazla uzakta olmamak ve küçük ölçekli üretim yapmak da diğer koşullar. Bu nedenle pazarda satış yapan üreticilerin sayısı da az. Ayrıca satıcıların pazarda bizzat bulunarak kendi ürettikleri ürünü satmaları, tüketiciye ürünler hakkında detaylı bilgi vermeleri isteniyor.

Pazarda satış yapan üreticiler Gül Girişmen’in başkanlığını yaptığı pazarın yürütme kurulu tarafından seçiliyor. Yürütme kurulu ayrıca çöp azaltımı, geri dönüşüm ve enerji tasarrufu gibi konularda üreticileri bilgilendiriyor.

Ekmekten taze meyve ve sebzeye, zeytinden zeytinyağına , reçelden bala, taze otlardan peynire birbirinden taze ve lezzetli ürünün satışa sunulduğu Foça Yeryüzü Pazarı, her Pazar günü 08:30- 18:00 arasında Foça Pazaryeri'nde kuruluyor.

Hipermarketlerden sebze ve meyve almaktan hoşlanmayan ve yerel lezzetleri özleyenlerdenseniz Foça Earth Market tam size göre…